Ευθύνη Δήμου για παράλειψη αντικατάστασης πινακίδας που έχει καταστραφεί

Το γραφείο μας ανέλαβε τη διεκδίκηση αποζημίωσης για λογαριασμό πελάτη μας που ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα, εξαιτίας της καταστροφής της πινακίδας ΣΤΟΠ που κανονικά θα υπήρχε στην πορεία του αλλά είχε αποκολληθεί  την προηγουμένη ημέρα. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία αρμόδιοι και υπεύθυνοι για τη συντήρηση και την αποκατάσταση των ζημιών που προκαλούνται στις πινακίδες σηματοδότησης των οδών είναι οι Δήμοι. Το γραφείο μας με μεθοδικότητα και επιμονή πραγματοποίησε έρευνα και συγκέντρωσε έγγραφα που αποδείκνυαν την προγενέστερη ενημέρωση του αρμοδίου Δήμου από τα αρμόδια αστυνομικά όργανα περί της καταστροφής της πινακίδας και την αμέλεια του για την άμεση αντικατάστασή της ή έστω για τη λήψη προληπτικών μέσων ενημέρωσης των χρηστών της οδού περί της σηματοδότησης της οδού όπου κινούνται. Το Διοικητικό Πρωτοδικείου Πειραιά έκανε δεκτή της αγωγή αποζημίωσης που ασκήσαμε και εξέδωσε την υπ’ αριθμ. Α1539/2021 απόφασή του με την οποία αναγνώρισε την ευθύνη του Δήμου και την υποχρέωσή του να καταβάλλει αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη ο πελάτης μας λόγω του τραυματισμού του, καθώς διέγνωσε την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της πρόκλησης της σωματικής βλάβης του και της παράλειψης του Δήμου να αποκαταστήσει τη ζημιάς της πινακίδας που είχε καταστραφεί. :
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την ανωτέρω απόφαση :
«….Επειδή, ο Εισαγωγικός Νόμος του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ-πδ 456/1984, Α΄ 164) ορίζει στο άρθρο 105 ότι «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου, κατά την ενάσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος» και στο άρθρο 106 ορίζει ότι οι διατάξεις, μεταξύ άλλων, του προηγούμενου άρθρου «εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους». Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από τη μη νόμιμη παράλειψη έκδοσης τέτοιας πράξης, αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων του Δημοσίου ή Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών αυτών, εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και τη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Εξάλλου, κατά την έννοια των ίδιων ως άνω διατάξεων, ευθύνη του Δημοσίου ή του ΟΤΑ υπάρχει, συντρεχουσών και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, όχι μόνο όταν με σχετική πράξη ή παράλειψη οργάνου τους παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα εκ της κείμενης εν γένει νομοθεσίας, καθώς και τα κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης προσιδιάζοντα στη συγκεκριμένη ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις (βλ. ΣτΕ 2796/2006 7μ., 76/2018, 2327/2015, 877, 1183/2013, 1019/2008, 2741/2007 κ.ά.). Ο κατά τα ανωτέρω παράνομος χαρακτήρας της ζημιογόνου πράξης, παράλειψης ή υλικής ενέργειας αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη του Δημοσίου ή ΟΤΑ, χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου τους (βλ. ΣτΕ 1413/2006 7μ.). Απαραίτητη, πάντως, προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης υλικής ενέργειας του δημοσίου οργάνου και της επελθούσας ζημίας. Αιτιώδης δε σύνδεσμος υπάρχει όταν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η πράξη ή η παράλειψη είναι επαρκώς ικανή (πρόσφορη) και μπορεί αντικειμενικά, κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει τη ζημία (βλ. ΣτΕ 322/2009 7μ., 334/2008 7μ., 473/2011, 1024/2005). Για την ως άνω αποζημίωση απαιτείται επίσης όπως η πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια των οργάνων του Ελληνικού Δημοσίου ή του ΟΤΑ να είναι παράνομη, δηλαδή να παραβιάζεται με αυτήν κανόνας δικαίου, με τον οποίο προστατεύεται ορισμένο ατομικό δικαίωμα ή συμφέρον. Σε περίπτωση συνδρομής των ως άνω προϋποθέσεων, το Δημόσιο ή το νπδδ υποχρεούται να αποκαταστήσει, σύμφωνα με το άρθρο 298 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ – πδ 456/1984, Α΄ 164), κάθε θετική ή αποθετική ζημία (διαφυγόν κέρδος) από αδικοπραξία, δικαιούχος δε της αποζημίωσης είναι εκείνος που ζημιώθηκε άμεσα από αυτήν…….
……..Επειδή, εξάλλου, στο άρθρο 1 του ν. 3155/1955 «Περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών» (Α΄ 63), ορίζεται ότι «Αι οδοί της χώρας διακρίνονται εις: α) Εθνικάς, β) Επαρχιακάς και γ) Δημοτικάς ή Κοινοτικάς», στο άρθρο 4 ότι «Δημοτικαί και Κοινοτικοί οδοί είναι αι οδοί αι εξυπηρετούσαι τας πάσης φύσεως ανάγκας ενός Δήμου ή μιας Κοινότητος εντός των διοικητικών ορίων αυτού» και στο άρθρο 5 παρ. 3 ότι «Αι δημοτικαί και Κοινοτικοί οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των οικείων Δήμων και Κοινοτήτων», ενώ στο άρθρο 75 του ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α΄ 114), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ορίζεται ότι «Ι. Οι δημοτικές και οι Κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας, με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι Αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως, τους τομείς: α) Ανάπτυξης, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: … β) Περιβάλλοντος, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: … γ) Ποιότητας Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων και των Οικισμών, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. … 4. Η ρύθμιση της κυκλοφορίας, ο καθορισμός πεζοδρόμων, μονοδρομήσεων και κατευθύνσεων της κυκλοφορίας … και γενικότερα η λήψη μέτρων για την αποφυγή δυσμενών επιδράσεων στην ασφάλεια της κυκλοφορίας, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. 5. … 13. … 14. Η ονομασία των οδών, πλατειών, η τοποθέτηση πινακίδων πληροφορίας … 15. Η μελέτη των έργων συντήρησης και βελτίωσης του οδικού δικτύου αρμοδιότητας δήμου. 16. Η εκπόνηση κυκλοφοριακών μελετών, καθώς και η μελέτη, εκτέλεση και επίβλεψη τωνεργασιών σήμανσης, σηματοδότησης και ηλεκτροφωτισμού του οδικού δικτύου του δήμου. 17. … 39. … δ) … η) …». Περαιτέρω, ο ν. 3481/2006 (Α΄ 162) ορίζει στο άρθρο 7 ότι «1. … 2. … 3. Με αποφάσεις των κατά τόπους αρμόδιων Γενικών Γραμματέων των Περιφερειών της Χώρας, οι οποίες λαμβάνουν υπ’ όψιν την απόφαση της παραγράφου 2 και εκδίδονται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος της και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται οι οδοί που ανήκουν στην αρμοδιότητα
συντήρησης των υπηρεσιών της οικείας Περιφέρειας και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Αρμόδιοι προς συντήρηση όλων των υπόλοιπων δημόσιων οδών είναι οι δήμοι και οι κοινότητες, ο καθένας μέσα στα όρια της διοικητικής του περιφέρειας. 4. Για την εφαρμογή των παραγράφων 2 και 3, ως “συντήρηση” νοείται η αποκατάσταση των βλαβών του οδοστρώματος και των στοιχείων ασφαλείας της οδού (στηθαία, νησίδες ασφαλείας, σήμανση κ.ο.κ.), επιφυλασσομένων των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά για την αρμοδιότητα και τις ευθύνες των Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας …». Σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις, η παράλειψη συντήρησης ή η πλημμελής συντήρηση των δημοτικών οδών, η οποία περιλαμβάνει και τη συντήρηση των ρυθμιστικών της κυκλοφορίας πινακίδων σήμανσης, θεμελιώνει, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του ΕισΝΑΚ, ευθύνη του Δήμου, στα διοικητικά όρια του οποίου οι οδοί αυτές εμπίπτουν, για την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε σε τρίτους, εφόσον, βεβαίως, συντρέχουν και οι λοιπές προς τούτο προϋποθέσεις του νόμου……
…………Επειδή, όπως προκύπτει από το σύνολο του προσκομιζόμενου αποδεικτικού υλικού, το ένδικο τροχαίο ατύχημα και η σύγκρουση της ……….-…… δίκυκλης μοτοσυκλέτας του ενάγοντος, την οποία οδηγούσε ο ίδιος, με το με αριθμό κυκλοφορίας ………αυτοκίνητο, στη διασταύρωση των οδών Α Ν και Ζ, προκλήθηκε διότι η ρυθμιστική της κυκλοφορίας πινακίδα Ρ-2 (STOP), η οποία βρισκόταν στην οδό Α Ν και πριν από τη διασταύρωση με την οδό Ζ (Ν Ζ), ήταν πεσμένη στο έδαφος, οριζόντια του πεζοδρομίου, όπως ρητώς αναγράφεται στην από 12-4-2016 έκθεση αυτοψίας τροχαίου ατυχήματος του Τμήματος Τροχαίας Ε, με αποτέλεσμα να μην είναι ορατή από τον ενάγοντα. Αν η προαναφερόμενη ρυθμιστική πινακίδα Ρ-2 βρισκόταν στην ορθή της θέση, ο ενάγων θα είχε ακινητοποιήσει τη μοτοσυκλέτα του για να ασκήσει τον απαιτούμενο έλεγχο πριν επιχειρήσει δεξιό ελιγμό για να εισέλθει στην οδό Ζ. και, συνεπώς, θα είχε αποφύγει τη σύγκρουσή του με το με αριθμό κυκλοφορίας ΙΧΕ αυτοκίνητο. Προκύπτει επίσης από το ……./19-11-2016 έγγραφο της Τροχαίας Ε ότι η εν λόγω πινακίδα είχε καταστραφεί την προηγούμενη του ένδικου ατυχήματος ημέρα (…….. και ώρα 22.00), συνεπεία έτερου τροχαίου ατυχήματος στο ίδιο σημείο και πρόσκρουσης ενός από τα εμπλεκόμενα οχήματα σε αυτήν, γεγονός για το οποίο ο εναγόμενος Δήμος είχε ενημερωθεί με τηλεομοιοτυπία από το Τμήμα Τροχαίας Ε στις και ώρα 00.11, ήτοι πριν από το ένδικο ατύχημα, απορριπτομένων ως αβάσιμων των αντίθετων ισχυρισμών του. Περαιτέρω, σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις, ο εναγόμενος Δήμος είναι αρμόδιος για τη συντήρηση των πινακίδων ρύθμισης της κυκλοφορίας των οδών που βρίσκονται στην τοπική του αρμοδιότητα, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια της κυκλοφορίας των οχημάτων και πεζών στις εν λόγω οδούς και να αποφεύγονται τα εξ αυτού του λόγου τροχαία ατυχήματα. Η δε παράλειψη των οργάνων του να συντηρήσουν και να αποκαταστήσουν την εν λόγω πινακίδα ή να ρυθμίσουν προσωρινά την κυκλοφορία στο οδικό αυτό σημείο με άλλους τρόπους βρίσκεται σε αιτιώδη συνάφεια με την επελθούσα περιουσιακή ζημία του ενάγοντος και τη συνακόλουθη σωματική βλάβη του, αφού κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η εν λόγω παράλειψη ήταν ικανή και μπορούσε να επιφέρει κατά τη συνηθισμένη και κανονική πορεία των πραγμάτων το επιζήμιο αποτέλεσμα, ενόψει και του ότι ο ενάγων, όση σύνεση και επιμέλεια και να επεδείκνυε κατά την οδήγηση, δεν θα μπορούσε να δει την πεσμένη στο έδαφος πινακίδα STOP. Εξάλλου, όσα υποστηρίζει ο Δήμος περί συνδρομής αποκλειστικής υπαιτιότητας ή συνυπαιτιότητας του ενάγοντος, τα οποία προβάλλονται παραδεκτώς με το κατατεθέν πριν τη συζήτηση υπόμνημα, είναι απορριπτέα ως αβάσιμα, ενόψει και του ότι από κανένα στοιχείο της δικογραφίας δεν προκύπτει ότι ο ενάγων δεν οδηγούσε με την απαιτούμενη επιμέλεια. Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο κρίνει ότι συντρέχει ευθύνη του εναγόμενου Δήμου προς αποζημίωση του ενάγοντος, σύμφωνα με τα άρθρα 105-106 του ΕισΝΑΚ, απορριπτομένων ως αβασίμων όλων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του.